Wet van Jante

Janteloven in Denemarken, de Wet van Jante

De Janteloven is een set van tien regels die de Deense mentaliteit sterk beïnvloedt. Ze werden in 1933 geschreven door de Noors-Deense schrijver Aksel Sandemose in zijn roman 'En flyktning krysser sitt spor'. Sandemose groeide op in Nykøbing Mors en baseerde de regels op de sociale normen die hij daar zag: een afkeuring van individualisme en zelfverheffing.

De regels van Jante

Hier zijn de tien regels van de Janteloven:  

Je mag niet denken dat je bijzonder bent.  

Je mag niet denken dat je net zo goed bent als wij.  

Je mag niet denken dat je slimmer bent dan wij.  

Je mag niet denken dat je beter bent dan wij.  

Je mag niet denken dat je meer weet dan wij.  

Je mag niet denken dat je belangrijker bent dan wij.  

Je mag niet denken dat je ergens goed in bent.  

Je mag niet om ons lachen.  

Je mag niet denken dat iemand om je geeft.  

Je mag niet denken dat je ons iets kunt leren.

Waarom schreef Aksel Sandemose dit?

Sandemose wilde de verstikkende sociale controle in kleine gemeenschappen laten zien, waar afwijken van de norm niet werd geaccepteerd. De Janteloven was een kritiek op de drang naar conformiteit en het ontmoedigen van persoonlijke ambitie, vooral in de Scandinavische cultuur van die tijd.

Impact op de Deense cultuur

Vandaag de dag is de Janteloven nog steeds voelbaar in Denemarken. Het zorgt voor een bescheiden mentaliteit: Denen scheppen niet op en waarderen gelijkwaardigheid. Toch is er ook kritiek; sommigen vinden dat de Janteloven ambitie en innovatie in de weg kan staan. Conformisme lijkt enigzins de norm, hetgeen je ook in het straatbeeld terug ziet.

Past dit bij Deense trots?

De Janteloven lijkt op het eerste gezicht te botsen met Deense trots, bijvoorbeeld op hun design, duurzaamheid en welvaartsstaat. Maar Denen zijn trots op hun collectieve prestaties, niet op individueel succes. Ze vieren wat ze samen bereiken, zoals hun sociale gelijkheid of hoge levenskwaliteit, wat juist past bij de Janteloven. 

Het draait om het grotere geheel, niet om persoonlijke roem. Toeristen merken dit in de relaxte, onopvallende houding van Denen, die zelden opscheppen maar wel zelfverzekerd hun waarden uitdragen.